۷ روش تدریس زبان انگلیسی

۷ روش تدریس زبان انگلیسی

آیا با روش های تدریس زبان انگلیسی آشنا هستید؟ تفاوت در در این روش هاست در آموزش تفاوت ایجاد می  کنند وگرنه مطالب زبان انگلیسی حتی در مقایسه با یکی دو قرن گذشته تغییر چندانی نکرده اند. در مقاله قصد داریم شما را  با ۷ روش تدریس زبان انگلیسی آشنا کنیم. هریک از این روش‌ها معایب و مزایایی دارند که درباره آن صحبت خواهیم کرد.

این روزها بسیاری از مردم به دنبال یادگیری زبان انگلیسی هستند و با انگیزه‌های متفاوتی در کلاس‌های عمومی یا خصوصی آموزش زبان انگلیسی ثبت‌نام می‌کنند. روش تدریس زبان انگلیسی در همه‌ی کلاس‌ها یکسان نیست. بنابراین بکارگیری هریک از این ۷ روش تدریس تدریس زبان انگلیسی با توجه به استراتژی های هر موسسه آموزشی، محیط آموزشی، امکانات آموزشی، شرایط زبان‌آموزان و هدف آنها بر فراگیری هر یک از مهارت‌های چهارگانه زبان (صحبت کردن، گوش دادن، خواندن و نوشتن) متفاوت خواهد بود. هر کدام از این روش‌ها مزیت‌ها و معایب خاص خودشان را دارند و چنانچه متناسب با نیاز زبان‌آموز انتخاب شوند، تأثیرگذارتر خواهند بود. در ادامه‌ با ما همراه باشید تا با چند مورد از این روش‌ها آشنا شوید و یاد بگیرید هر روش مناسب چه گروهی از افراد است.

۱. روش تدریس دستوری زبان

بسیار رایج اما کم اثر: توصیه می‌شود خیلی حدود و تنها برای اهداف خاص از آن استفاده شود.

تدریس دستورمحور، رایج‌ترین روش‌ تدریس زبان انگلیسی در محیط‌های آموزشی سنتی است؛ شاید به این علت که در این محیط‌ها در دروس زبان مادری نیز قواعد دستوری محوریت دارند. بر اساس این روش، محوریت قواعد دستوری باید در تدریس زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم نیز رعایت شود.

اِعمال روش دستوری فقط در صورتی امکان‌پذیر است که مدرس علاوه بر زبان انگلیسی به زبان مادری زبان‌آموز نیز مسلط باشد، زیرا بخش عمده‌ی این روش به توانایی مدرس در ترجمه بستگی دارد. قواعد دستور زبان انگلیسی باید به زبان مادری زبان‌آموز تدریس شوند و با مثال‌های واضح در قالب جملات ساده‌ی انگلیسی همراه باشد. مدرس باید این مثال‌ها را به زبان مادری زبان‌آموز ترجمه کند تا زبان‌آموز بتواند قواعد فراگرفته را با زبان مادری خود قیاس کند. قواعد زبان انگلیسی باید مؤکدانه به زبان‌آموز دیکته شود. همچنین مدرس باید به زبان‌آموز فرصت دهد تا ساختار و دستور زبان انگلیسی را در قالب مثال‌ها و آزمون‌های مختلف تمرین کند.

در روش دستوری، یادگیری واژگان زبان انگلیسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا زبان‌آموز باید دانش واژگانی گسترده‌ای داشته باشد تا بتواند مثال‌های دستوری زبان انگلیسی را ترجمه کند و نیز خودش مثال‌های دستوری بزند. آزمون‌های دستور و واژگان مانند نیروی محرکه‌ی این روش هستند و باید در رأس برنامه‌ی آموزشی قرار گیرند. در این روش، سطح تسلط زبان‌آموز به زبان انگلیسی بر اساس قواعد دستوری سنجیده می‌شود.

این روش مناسب چه افرادی است؟

روش دستوری بیشتر مناسب زبان‌آموزانی است که قواعد دستوری زبان مادری‌شان تفاوت زیادی با زبان انگلیسی دارد. در این روش، مدرس باید علاوه بر تسلط قوی به زبان انگلیسی به قواعد دستوری زبان مادری زبان‌آموز نیز مسلط باشد. به همین دلیل، این روش در کلاس‌هایی مؤثر است که زبان مادری همه‌ی زبان‌آموزان مشترک باشد.

۲. روش تدریس شنیداری زبان انگلیسی

رواج چندانی ندارد اما بسیار موثر است: توصیه می‌شود قبل از استفاده از این روش تدریس، به زبان‌اموزان درباره اثربخشی این روش توضیح داده شود. چراکه ممکن است شوکه کننده بوده و باعث استرس شود. 

در روش شنیداری، محوریت تدریس روی طبیعی‌ترین شیوه‌ی یادگیری زبان یعنی شنیدن قرار دارد. کودکان انگلیسی‌زبان خیلی قبل‌تر از اینکه به زبان انگلیسی بخوانند و بنویسند، مکالمه‌ی این زبان را از طریق شنیدن مکالمات والدین و اطرافیان‌ یاد می‌گیرند. در روش شنیداری مبنای آموزش بر شنیدن قرار دارد و تا زمانی که زبان‌آموز نتواند به زبان انگلیسی صحبت کند، تدریس خواندن و نوشتن محوریت نخواهند داشت.

این روش شامل تمرینات مکالمه است. در آغاز، زبا‌ن‌آموز بیشتر شنونده است. مدرس می‌تواند با استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی دیداری مثل تصاویر اشیاء به زبان‌آموز کمک کند تا تصاویر را به واژگانی که می‌شنود، ربط دهد. سپس به زبان‌آموز آموزش داده می‌شود که خودش واژگان و جملات را اَدا کند. در این روش، واژگان و قواعد ابتدایی دستور زبان انگلیسی از طریق شنیدن و صحبت کردن آموزش داده می‌شوند و نیازی به آموزش‌های پیشرفته یا نوشتن نیست.

مدرس نباید واژگانی را که استفاده می‌کند بنویسد، بلکه باید بخش عمده‌ی آموزش را بر مبنای مکالمه پیش ببرد. در این روش، تلفظ صحیح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به همین دلیل زبان‌آموز اجازه دارد تلفظ واژگانی را که یاد می‌گیرد به زبان مادری خود یادداشت کند.

این روش مناسب چه افرادی است؟

روش شنیداری بیشتر مناسب زبان‌آموزان کم‌سن‌‌ و سال‌تر و نیز زبان‌آموزانی است که سیستم نوشتاری زبان مادری‌شان با زبان انگلیسی کاملا متفاوت است، مثلا زبان ماندارین یا عربی. در این روش، زبان انگلیسی صرفا از طریق شنیدن آموزش داده می‌شود و زبان‌آموز با یادگیری هم‌زمان املای واژگان گیج نخواهد شد. آموزش خواندن و نوشتن باید به زمانی موکول شود که زبان‌آموز در مکالمه‌ی زبان انگلیسی به اندازه‌ی کافی پیشرفت کرده باشد.

۳. روش تدریسِ تک‌زبانه (فقط انگلیسی)

رواج چندانی ندارد اما بعنوان یکی از بهترین روش‌ها بویژه برای سنین بزرگسال توصیه می‌شود. 

روش تک‌زبانه یکی از مستقیم‌ترین روش‌های تدریس زبان انگلیسی است. در این روش، مدرس و زبان‌آموز نباید در طول تدریس به زبان مادری خود صحبت کنند. به بیان دیگر، تدریس باید کاملا به زبان انگلیسی انجام شود.

در روش تک‌زبانه، تدریس واژگان در اولویت قرار دارد، زیرا واژگان به ویژه اگر به کمک ابزارهای کمک‌آموزشی دیداری تدریس شوند، به سهولت توسط زبان‌آموز فراگرفته خواهند شد. وقتی دایره‌ی واژگان زبان‌آموز به قدر کافی گسترده شد، مدرس می‌تواند آموزش واژگان و عناصر انتزاعی زبان انگلیسی را آغاز کند، اما نیازی نیست ساختارهای دستوری را توضیح دهد یا روی قواعد دستوری تکیه کند. در این روش، پیچیدگی‌های زبان انگلیسی به صورت ذاتی آموخته می‌شوند و زبان‌آموز الگوهای زبانی را فقط از طریق تمرین و استفاده از الگوهایی که مدرس ارائه می‌دهد، فرامی‌گیرد.

در پایان کلاس‌، مدرس ممکن است زمانی را به رفع اِشکال اختصاص دهد تا زبان‌آموزان بتوانند اشکالات‌شان را پیرامون درس آن جلسه مطرح کنند و از سردرگمی دربیایند. در روش تک‌زبانه همین که مغلوب دشواری‌های یادگیری زبان انگلیسی نشوید، کافی است تا این زبان را به طور طبیعی بیاموزید.

این روش مناسب چه افرادی است؟

روش تک‌زبانه بیشتر مناسب موقعیت‌هایی است که مدرس به زبان مادری زبان‌آموز مسلط نیست که البته در این صورت، برگزاری جلسات رفع اشکال غیرممکن خواهد شد. این روش همچنین مناسب موقعیت‌هایی است که زبان مادری زبان‌آموزان شرکت‌کننده در کلاس با یکدیگر متفاوت است. به این ترتیب می‌توان موانع و محدودیت‌هایی را که معمولا به دلیل زبان مادری غیرمشترک ایجاد می‌شوند، نادیده گرفت و پرقدرت‌تر روی زبان انگلیسی تمرکز کرد.

۴. روش تدریس ترجمه‌ای زبان انگلیسی

رواج دارد اما اثر بخشی چدانی ندارد: توصیه می شود بسیار محدود و بصورت موردی  از این روش  استفاده شود. شاید برا اهداف خاص مثلا زبان‌اموزانی که با هدف شرکت در آزمو‌ن‌های داخلی زبان یادمی‌گیرند مناسب باشد. 

روش ترجمه‌ای تا حدودی به روش دستوری شبیه است با این تفاوت که در این روش، ساختار زبان انگلیسی بر زبان مادری زبان‌آموز ارجحیت دارد. اِعمال این روش فقط در صورتی امکان‌پذیر است که مدرس به زبان مادری زبان‌آموزان مسلط باشد و تمامی زبان‌آموزان شرکت‌کننده در کلاس نیز به یک زبان صحبت کنند.

در روش ترجمه‌ای، زبان انگلیسی مانند سایر دروس تدریس می‌شود. عناصر مختلف زبان مانند واژگان، دستور، نحو، مکالمه، خواندن و نوشتن در هر جلسه مورد توجه قرار می‌گیرند. در این روش، استفاده از برگه‌های یادداشت بسیار کاربرد دارد. زبان‌آموز می‌تواند واژگان و مفاهیم دستوری زبان انگلیسی را روی یک سمت برگه‌ها یادداشت کند و در سمت دیگر، ترجمه‌ی این نکات را به زبان مادری خود بنویسد.

در این روش نیز مانند روش دستوری باید از زبان‌آموزان امتحان گرفته شود. پرسش‌ها در مراحل ابتدایی باید به زبان مادری زبان‌آموز مطرح شوند و در مراحل بعدی، آزمون‌ها باید کاملا به زبان انگلیسی باشند. بخش عمده‌ی آموزش در این روش از طریق توضیحات شفاهی مدرس ارائه می‌شود و زبان‌آموزان نیز اجازه دارند سؤالات‌شان را بپرسند.

این روش مناسب چه افرادی است؟

روش ترجمه‌ای بیشتر مناسب زبان‌آموزانی است که زبان انگلیسی را به دلایل آکادمیک دنبال می‌کنند و هدف‌شان صرفا علاقه یا نیاز به صحبت کردن به زبان انگلیسی نیست. در این روش، مهارت‌های صحبت کردن، خواندن و نوشتن دارای اهمیت یکسانی هستند و تدریس قواعد دستوری و مفاهیم انتزاعی زبان انگلیسی برای طبیعی‌تر شدن شیوه‌ی تدریس حذف نمی‌شود. زبان انگلیسی در روش ترجمه‌ای مانند سایر دروس به شیوه‌ی آکادمیک تدریس می‌شود و برای افرادی که به این روش منضبط علاقه‌مند هستند، بسیار مناسب است.

۵. روش تدریس فراگیر (مواجهه مستقیم)

رواج چندانی ندارد و خیلی از اوقات قابل پیاده سازی نیست. از بزرگترین معایب این روش هزینه  بالای آن است.

روشِ فراگیر یکی از مناسب‌ترین راهکارهای یادگیری زبان انگلیسی به ویژه برای افراد بزرگ‌سال است که می‌توانند به منظور یادگیری زبان، به کشورهای خارجی سفر کنند. برای اینکه زبان انگلیسی را به این روش یاد بگیرید، نیازی نیست در هیچ کلاسی ثبت‌نام کنید، فقط کافی است از منابع مالی و سایر امکانات مورد نیاز برای سفرهای خارجی برخوردار باشید.

مثلا به شخصی که زبان انگلیسی را با لهجه‌ی بریتانیایی می‌پسندد، توصیه می‌شود به بریتانیا سفر کند یا اگر بیشتر مشتاق لهجه‌ی آمریکایی است، قطعا سفر به آمریکا کارسازتر خواهد بود. اما اگر به دنبال یادگیری آکادمیک و منضبط هستید، می‌توانید از طریق ثبت‌نام در دوره‌های آموزش زبان در کشورهای خارجی اقدام کنید. البته‌، برای یادگیری زبان انگلیسی به این روش به هیچ‌وجه لازم نیست حتما در دوره‌های آموزشی ثبت‌نام کنید.

اقامت در یک کشور انگلیسی‌زبان باعث می‌شود که بنا به ضرورت، زبان کشور مقصد را سریع‌تر یاد بگیرید. در این حالت، نه تنها اطرافیان‌تان به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند، بلکه حتی وقتی تلویزیون یا رادیو را روشن می‌کنید نیز با زبان انگلیسی مواجه خواهید شد، و این زبان تمام جنبه‌های زندگی‌تان را فرا می‌گیرد. با این روش راحت‌تر می‌توانید موانعی را که به دلیل مواجهه با زبان مادری‌تان ایجاد می‌شوند، کنار بزنید و علاوه بر صحبت کردن به زبان انگلیسی، فکر کردن با این زبان را نیز یاد بگیرید.

این روش مناسب چه افرادی است؟

همان‌طور که پیشتر گفته شد، روش غوطه‌وری فقط مناسب زبان آموزانی است که از امکانات کافی برای سفر به کشورهای خارجی برخوردار باشند و بتوانند مدت قابل توجهی را در کشور مقصد اقامت کنند تا به خوبی به زبان آن کشور مسلط شوند.

۶. روش تدریس صامت ( silent method ):

رواج چندانی ندارد چراکه اجرای آن توسط مدرس نیاز به خلاقیت و آمادگی داشته و همچنین زبان‌آموزان باید از سطح پایه زبانی خوبی برخوردار باشند. این سیستم بسیار در یادگیری موثر و برای زبان اموزان جذاب است. لذا بکارگیری آن بسیار توصیه می‌شود.

روش صامت بیشتر برای زبان‌آموزانی کاربرد دارد که سطح پایه ای زبان دارند و یا مطالب یک بار با روش‌های دیگر به انها داده شده و برای توسعه مطالب و تدریس مطالب جدید و یا مرور مطالب گذشته از این روش استفاتده می‌شود. آمادگی مدرس برای استفغاده از این روش بسیار حائز اهمیت است. مدرس نیاز دارد طرح درس خود را به خوبی برنامه‌ریزی کرده و نقاط ضعف ان را پیش‌بینی کند. مثلا باید بداند اگر نکاتی با این روش قابل اجرا نیستند کجا و چطور باید به زبان‌آموزان آموزش داده شوند. این موضوع در رابطه با واژگان بسیار ممکن است اتفاق بیافتد. در این رابطه مدرس می‌تواند با تهیه یک گلوسری glossary لغات مورد نیاز زبان آموزان را پیش‌بینی کرده و در اختیار ایشان قرار دهد.

۷. روش تدریس ارتباطی (communicative):

چنان که از نام این روش پیداست، این روش حاصل ارتباط بین مدرس و زبان‌پژوهان و یا حداقل دو زبان‌پژوه است. در این روش هدف برقراری ارتباط و انتقال پیام است. ممکن است حول این ارتباط اشتباهاتی هم رخ دهد اما این اشتباهات خود عامل یادگیری هستند. در بین این ۷ روش تدریس زبان انگلیسی ، روش communicative شاید یکی از کاربردی‌ترین روش‌ها البته پس از تلفیق آن با دیگر روش‌ها باشد. زبان پژوه از طرف مقابل فیدبک می گیرد، خود را اصلاح می‌کند و بیشتر می‌آموزد.

هنگام انتقال مفاهیم ممکن است اشتباهاتی رخ داده و یا دانش زبان انگلیسی فرد برای اظهار نظر در رابطه با موضوع کافی نباشد. در این صورت زبان‌آموز سعی می‌کند از دیگر مهارت های ارتباطی مثل زبان بدن، تصاویر و یا استفاده از جملات جانبی برای انتقال مفهوم کمک می‌گیرد. همچنین طرف مقابل (مدرس و یا زبان پژوهان دیگر) نیز می‌تواند موضوع را حدس زده و دادن کلید واژه‌ها وی را همراهی کند. طی تدریس نیز فرآیند حدس زدن مهمترین اتفاقی است که بین مدرس و زبان‌پژوهان اتفاق می‌افتد. صحبت می‌کنی، اشتباه می‌کنی، فیدبک می‌گیری و یاد می‌گیری.

نحوه  اجرای این روش

بطور کلی این روش با اجرای سه مرحله اتفاق می افتد. در مرحله اول پس از یخ شکنی کلاس (ice breaking) با بیان موضوع و یا نشان دادن تصاویری ذهن زبان آموزان متوجه موضوع هدف می‌شود. سپس در مرحله دوم تدریس اتفاق می‌افتد. مدرس در رابطه با موضوع شروع به صحبت می‌کند و واژگانی که مربوط به درس است را روی تخته و یا پاورپوینت لیست می‌کند. گرامر بصورت مستقیم درس داده نمی‌شود بلکه بصورت غیرمستقیم نمایش داده می‌شود. مدرس صحبت می‌کند و گرامر را برجسته می‌کند.

بعنوان مثال چنین تصور کنید که هدف ا ز تدریس، موضوع فعالیت‌های روزمره است که دیروز رخ داده‌اند. مدرس بالای تصویری که این فعالیت‌ها را نمایش می‌دهد کلمه yesterday را می‌نویسد. سپس درباره آنها شروع به صحبت کردن می‌کند حین صحبت با انگشت شصت به پشت سر خود اشاره می‌کند و جمله گذشته خود را گفته و فعل گذشته را روی هر تصویر می‌نویسد. هر جا فعل با قاعده است دور ed- دایره می‌کشد و هر جا فعل بی‌قاعده است دور فعل خط می‌کشد و شکل حل آن را نیز نوشته و تغییر فعل به گذشته را می‌نویسد.  در مرحله سوم از زبان‌پژوهان می‌خواهد که درباره گذشته شروع به صحبت کنند. به آنها گوش داده و به هریک فیدبک می‌دهد. دادن فیدبک به معنای تصحیح زبان‌اموزان نیست بلکه به معنای کمک به خود اصلاحی self-correction است.

آنچه در این مقاله گفتیم:

اشاره اجمالی به ۷ روش مختلف تدریس زبان انگلیسی

مقالات مرتبط:

۱- روش های تدریس خلاقانه زبان انگلیسی

۲- یادگیری زبان انگلیسی در خواب امکان دارد؟

۳- اصطلاحات شروع کننده در مکالمه زبان انگلیسی

۴- بهترین روش برای یادگیری زبان در منزل